- Kẽm tham gia vào thành phần trên 300 enzym của cơ thể. Là chất xúc tác không thể thiếu được của ANR-polymerase, có vai trò quan trọng trong quá trình nhân đôi ADN và tổng hợp protein. Do đó, nó giúp tăng phân chia tế bào, thúc đẩy sự tăng trưởng. Vì vậy, nếu thiếu kẽm, sự phân chia tế bào sẽ khó sảy ra nên ảnh hưởng trầm trọng tới sự tăng trưởng, góp phần gây ra suy dinh dưỡng thấp còi. Ngoài ra, kẽm còn tham giao vào quá trình sinh tổng hợp và điều hòa chức năng của trục hormone dưới đồi như GH ( Growth hormone ), IGF-1 là những hormone tăng trưởng và kích thích tăng trưởng. Nhiều nghiên cứu cho thấy kẽm có vai trò thúc đẩy tăng trưởng thông qua IGF-1.
- Bên cạnh đó, kẽm cũng giúp duy trì và bảo vệ các tế bào vị giác và khứu giác. Thiếu kẽm, sự chuyển hòa của các tế bào vị giác bị ảnh hưởng, gây nên biếng ăn do rối loạn vị giác. Trẻ em biếng ăn sẽ bị suy dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng và phát triển.
- Kẽm cần cho sự hoạt động của miễn dịch: Kẽm giúp phát triển và duy trì hoạt động hiệu quả của hệ thống miễn dịch, cần thiết cho việc bảo vệ cơ thể trước bệnh tật, làm vết thương mau lành.
Thiếu kẽm làm tăng nguy cơ mắc bệnh và ảnh hưởng xấu đến sự phát triển và thể chất lẫn tinh thần
- Thiếu kẽm làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn đường hô hấp, tiêu chảy cấp, suy dinh dưỡng : Kẽm giúp cơ thể chống chọi với bệnh tật do thúc đẩy các tế bào miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn, làm lành vết thương. Việc thiếu kẽm sẽ ảnh hưởng xấu đến sự phát triển và chức năng của hầu hết các tế bào miễn dịch, khiến ta dễ bị nhiễm trùng, nhiễm virus, tăng nguy cơ tiêu chảy cấp, viêm đường hô hấp, sốt rét...từ đó làm giảm tăng trưởng, phát triển và làm tăng nguy cơ bị suy dinh dưỡng và tử vong ở trẻ.
- Thiếu kẽm ảnh hưởng xấu đến tinh thần: Không chỉ có tác dụng với thể chất, tình trạng thiếu kẽm có ảnh hưởng xấu đến tinh thần, làm dễ nổi cáu. Nguyên nhân do kẽm giúp vận chuyển canxi vào não, mà canxi là một trong những chất quan trọng giúp ổn định thần kinh.
- Thiếu kẽm trẻ dễ mắc bệnh tự kỷ: Một nghiên cứu của Nhật Bản vừa cho biết, sau khi tìm thấy số lớn các trẻ mắc tự kỷ và những bệnh liên quan như hội chứng Asperger đều thiếu vi chất này. Theo madefomums, tự kỷ và các hội chứng liên quan ngày càng được biết đến nhiều hơn. Chỉ riêng tại Anh, số trẻ mắc hội chứng này lên đến hơn 1% ( cao gấp 10 lần so với 30 năm trước ), tuy vậy, căn nguyên bệnh vẫn còn rất mơ hồ với các nhà khoa học. Trong nghiên cứu mới nhất, nhóm nghiên cứu ở Tokyo đo hàm lượng kẽm trong tóc của gần 2000 trẻ mắc tự kỷ và các chứng bệnh liên quan. Kết quả cho thấy có "mối liên quan đáng kể" giữa hội chứng này với tình trang thiếu kẽm, đặc biệt trong nhóm trẻ ít tuổi nhất.
Dấu hiệu của thiếu kẽm
- Đối với trẻ nhỏ, dấu hiệu thường thấy là ăn không ngon, chán ăn, vị giác bất thường, rụng tóc, tiêu chảy kéo dài, thương tổn ở da và mắt, chậm lớn, cơ quan sinh dục chậm trưởng thành.
- Thiếu kẽm cũng gây ra sụt cân, thiếu máu, chậm lạnh vết thương và kém minh mẫn.
- Dấu hiệu sinh hóa của tình trạng thiếu kẽm bao gồm giảm nồng độ kẽm trong huyết thanh ( <70 mcg/dl hay 10.7 micromol/L), giảm alkaline phosphatase, alcohol dehydrogenase trong vùng mạc, giảm testosterone trong huyết tương và suy giảm chức năng hoạt động của tế bào lymphô T, giảm tổng hợp collagen dẫn tới vết thương lâu liền và giảm hoạt động của RNA polymerase.
Phòng chống thiếu kẽm cho trẻ em
- Lựa chọn thực phẩm có nhiều kẽm : Thức ăn nhiều kẽm là tôm, đồng, lươn, hàu, sò, gan lợn, sữa, thịt bò, lòng đỏ trứng, cá, đậu nành, các hạt có dầu ( hạt nhân, hạt điều, đậu phộng...). Đậu xanh nẩy mầm ( giá đỗ ) cũng giàu kẽm và dễ hấp thu. Với trẻ nhũ nhi, để có đủ kẽm, nên cố gắng cho bú sữa mẹ vì kẽm trong sữa mẹ dễ hấp thu hơn nhiều so với sữa bò. Lượng kẽm trong sữa mẹ ở tháng đầu tiên là cao nhất ( 2 - 3mg/l ), sau 3 tháng thì giảm dần còn 0.9mg/l. Lượng kẽm mà người mẹ mất qua sữa trong 3 tháng đầu ước tính khoảng 1,4mg/ngày. Do đó, các mẹ nên thực hiện nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, và kéo dài tới 2 tuổi. Người mẹ cần ăn nhiều thực phẩm giàu kẽm để có đủ cho cả hai mẹ con.
- Chọn các thực phẩm có bổ sung kẽm: Sữa công thức, bột sinh dưỡng, bánh bích quy, bánh cho trẻ em.
- Bổ sung kẽm: Chọn các thực phẩm chứa kẽm dưới các dạng siro, dạng cốm kẽm, hay dạng cốm/siro đa vi chất dinh dưỡng có chứa kẽm..., nhất là khi trẻ bị tiêu chảy, hay nhiễm khuẩn hô hấp vì lúc này trẻ cần nhu cầu kẽm cao hơn bình thường.
Bổ sung kẽm cho trẻ bị suy dinh dưỡng thấp còi có tác dụng phục hồi rõ rệt cả về tốc độ phát triển chiều cao và cân nặng, làm tăng nồng độ hormone tăng trưởng IGF-1. Theo nghiên cứu của Castillo - Doran, việc bổ sung kẽm cho trẻ có cân nặng so sinh thấp cho thấy có sự tăng trưởng tốt cả về chiều cao và cân nặng trong 6 tháng đầu đời. Một nghiên cứu tại Mỹ cho thấy bổ sung kẽm giúp làm giảm 18% trường hợp tiêu chảy, 41% trường hợp viêm phổi và làm giảm tỷ lệ tử vong trên 50%.
Nhu cầu của kẽm và hấp thu kẽm trong cơ thể :
- Nhu cầu kẽm ở trẻ dưới 1 tuổi vào khoảng 5mg/ngày.
- Ở trẻ 1 - 10 tuổi khoảng 10mg/ngày.
- Thanh thiếu niên và người trưởng thành khoảng 15mg/ngày ( đối với nam) và 12mg/ngày ( đối với nữ )
Theo healthplus.vn